مکتبی که بانوان فردوسی برای آگاهی راه انداختند

داستان ساخت مکتب حضرت‌زینب (س) در محله فردوسی شنیدن دارد. ۲۱ سال پیش بانوان این محله در روستای قدیم اسلامیه، جلسات قرآن خانگی برپا کردند و همان‌جا تصمیم گرفتند مکتب حضرت‌زینب (س) را برای بانوان محله راه‌اندازی کنند. پول خرید زمین را از همین جلسات جمع کردند و با کمک آقایان زمین مدنظر را خریدند.

نوبت به ساخت‌وساز که رسید، خودشان آستین بالا زدند و راهی روستا‌های اطراف شدند. عزمشان را جزم کردند و سنگ‌های خانه‌های مخروبه روستا را جمع کردند و با تراکتور به زمین مکتب رساندند. با کمک آقایان زیرزمین مسجد آماده شد و حالا بانوان مکتب برای خودشان مکانی مستقل داشتند.

مکانی که ساخت کامل آن تا سال ۱۳۸۲ زمان برد و همه هزینه‌هایش را خانم‌ها با کمک اهالی تقبل کردند. اینجا حالا مهم‌ترین پایگاه فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و مذهبی بانوان محله است.

سه‌شنبه‌های قرآنی

آجر‌های سه‌سانت با کاشی‌های آبی، نمای مکتب را از خانه‌های اطراف آن متمایز کرده و نشان‌دهنده آن است که به مکتب حضرت‌زینب (س) در خیابان فردوسی ۶ رسیده‌ایم. تابلو مکتب حضرت‌زینب (س)، سال تأسیس مجموعه را ۱۳۸۱ نشان می‌دهد. وارد که می‌شوی، در انتهای حیاط برای رسیدن به زیرزمین باید چند پله پایین بروی. سمت راست حیاط هم چند پله می‌خورد و به طبقه اول می‌رویم.

تعدادی از بانوان قدیمی محله اینجا جمع شده‌اند تا روایت شکل‌گیری مکتب را برایمان نقل کنند. نیم‌طبقه کوچکی هم در این طبقه ساخته شده است که کتابخانه کوچکی دارد و فعالیت‌های فرهنگی نوجوانان آنجا انجام می‌شود.

آمنه شعبانی از ساکنان قدیمی اینجا و باعث‌وبانی شکل‌گیری جلسات قرآن است و می‌گوید: سال ۱۳۸۰ بود که چند روزی برای عمل جراحی راهی بیمارستان شدم و حالم خراب بود. بعد از عمل دست به دعای امام‌جواد (ع) شدم تا اگر صحیح و سالم به خانه برگشتم، جلسات دوره قرآن را در محله راه بیندازم. به خانه که رسیدم، با همسایه‌های قدیمی موضوع را مطرح کردم و از همان زمان سه‌شنبه جلسات قرآن خانگی شروع شد.

خیلی از کار‌ها را خاله کنیز انجام داد

سکینه نیکو، دیگر ساکن قدیمی محله که حالا مداح اهل‌بیت (ع) و مکتب است، با بیانی گرم و شیوا از جلسات قرآنی می‌گوید که در سال ۸۰ به‌لطف ساکنان هر هفته رونق بیشتری گرفته و آن‌قدر تعداد خانم‌ها زیاد شده است که دیگر خانه‌ها برای میزبانی از همه بانوان به‌اندازه کافی جا ندارد. همین باعث شده است خانم‌ها بعد از گذشت شش‌ماه تصمیم به ساخت مکتب برای بانوان بگیرند.

او می‌گوید: در همان جلسات قرآن هیئت‌امنای مکتب با رأی شرکت‌کنندگان انتخاب شدند. خانم‌های بزرگ‌تر محله، مثل خاله‌کنیز و نصرت داوطلب خدابیامرز همراه با صغری اژدر، سکینه و طاهره ارفع و اکرم صفایی کار‌های مکتب را برعهده گرفتند و خانم‌های دیگر پابه‌پای آن‌ها کمک کردند.

خاله‌کنیز خدابیامرز خیلی از کار‌های مکتب را انجام داد. خودش برای دریافت کمک‌های مردمی تا شهر توس و توس‌سفلی می‌رفت و هرجا مشکلی پیش می‌آمد، برای رفع آن پیش‌قدم می‌شد. خانواده‌های محله همه پای کار بودند و هیچ‌کس از هیچ‌کمکی دریغ نکرد تا پول خرید زمین جور شد.

از قلعه بالا آجر آوردیم

پولشان که به ۲۰۰ هزار تومان می‌رسد، با آقایان برای قول‌نامه زمین مکتب می‌روند و بقیه پول را به‌صورت اقساط پرداخت می‌کنند. این‌ها را طاهره ارفع می‌گوید که حالا کلید‌دار مکتب است و اطلاعات دقیق را در دفتر‌های مخصوص سالانه ثبت می‌کند.

او می‌گوید: عشق ساکنان به اهل‌بیت (ع) ساخت مکتب را رقم زد. حدود پنجاه نفر از خانم‌ها که بیشترشان آن زمان مجرد بودند، دست به کار شدند. همه با هم به روستای «قلعه بالا» پشت آرامگاه فردوسی رفتیم که روستای آباواجدادی ماست. سنگ‌های آنجا را در چادرمان ریختیم و کنار جاده دپو کردیم. بعد همسرم با تراکتور آمد و سنگ‌ها را به اینجا آورد.

هر کدام از آقایان هم که می‌توانست و وقت داشت، در کار‌های بنایی کمک‌دستمان بود. همه، افتخاری و برای رضای خدا کار را انجام دادند. یک‌سال بعد از آن هم طبقه اول و نیم‌طبقه بالا را ساختیم که برای آن هزینه جمع کردیم و پول بنا دادیم.

همسایه‌های پای کار مکتب

سکینه تقی‌زاده و اکرم ایزدخواه همسایه‌های دیواربه‌دیوار مکتب، از این همسایگی خوش‌حال هستند و به آن افتخار می‌کنند. سکینه می‌گوید: زیرزمین مکتب همان سال ساخته شد و با اینکه هنوز کار بنایی ادامه داشت، جلسات قرآن را ادامه دادیم. در همان زیرزمین مراسم احیای شب‌های ماه مبارک رمضان و ایام محرم و صفر را برگزار کردیم. برای مناسبت‌ها تعداد مهمان‌ها زیاد بود و از آن‌ها در خانه خودمان و سایر همسایه‌های مکتب پذیرایی کردیم.

هنوز هم این همسایه‌های مکتب در خانه‌شان باز است و هر وقت کسی کاری دارد، به خانه آن‌ها می‌رود و کار‌های مکتب را انجام می‌دهد. دیگ‌های غذا را در خانه اکرم‌خانم گذاشته‌اند و همان‌جا بعد از پخت‌وپز تمیز می‌کنند. خیلی وقت‌ها جا کم است و آشپزخانه همسایه‌ها محل پخت‌وپز غذای نذری می‌شود.

خانم‌ها همین جا روخوانی یادگرفتند

اکرم صفایی یکی‌دیگر از هیئت‌امنای قدیمی مکتب است که از برکات اینجا می‌گوید و اینکه مکتب باعث شده است خیلی از خانم‌های محله همین‌جا روخوانی و روان‌خوانی قرآن را بیاموزند.

او ادامه می‌دهد: جلسات قرآن، ختم انعام، دعای توسل و کمیل، سفره صلوات، مراسم ماه محرم و ماه رمضان از برنامه‌های مکتب است که باعث شده است خانم‌ها اینجا به هم نزدیک‌تر و همدل‌تر شوند. قرائت قرآن و دعا‌ها باعث این احساس می‌شود. روان‌خوانی قرآن را همین‌جا از خواهر‌ها یاد گرفتم و از آن زمان ذوق و شوقم برای حضور در جلسات بیشتر شده است.

وام گره‌گشا

فاطمه نیکو، عروس سال‌های دور که وام ازدواجش را برای ساخت طبقات دیگر مکتب اهدا کرده است، به جمعمان اضافه می‌شود. او می‌گوید: سال ۱۳۸۱ تازه عقد کرده بودم که ساخت طبقات بعدی مکتب شروع شد.

با اینکه پول وام را برای خرید لوازم نیاز داشتم و در تنگنا بودم، با همسرم صحبت کردم تا برای تکمیل مکتب قدمی برداریم و در ساخت آن سهیم باشیم. او هم موافقت کرد و مبلغ آن را به اینجا اهدا کردیم. همسرم برای گچ‌کاری هم آمد و هر کاری از دستمان بر‌می‌آمد، انجام دادیم.

زیارت حرم مطهر، جمعه هر هفته

زهرا الیاسی، خواهر شهید کاظم الیاسی، از ساکنان قدیمی اینجاست. او به‌دلیل دست‌پخت خوبش پخت غذای مکتب برای مراسم‌ها را برعهده دارد. علاوه بر این جمعه هر هفته بانوان محله را از مکتب به حرم‌مطهر می‌برد.

او می‌گوید: دوست داشتم خادم حرم شوم، اما برخی شرایط لازم را نداشتم، ولی با همکاری پایگاه بسیج حالا هر هفته مسیر حرم را می‌روم و برمی‌گردم. زیارت دسته‌جمعی با همسایه‌ها و اهالی حال‌وهوای دیگری دارد.

دوره‌های آموزشی کاربردی

ام‌البنین مبارکی، فرمانده پایگاه بسیج عقیله بنی‌هاشم (س)، مهم‌ترین دستاورد مکتب را آگاهی‌بخشی می‌داند و می‌گوید: مکتب حضرت‌زینب (س) سال‌هاست که با برگزاری کلاس‌ها در حوزه‌های مختلف به رشد بانوان محله کمک کرده است. پایگاه بسیج عقلیه بنی‌هاشم (س) نیز از سال ۱۳۹۴ به این مکتب آمد و در برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی به رشد این آگاهی کمک کرد.

برگزاری دوره‌های مشاوره روان‌شناسی، آموزش تجوید و قرائت قرآن، دوره احکام و جهاد تبیین، بانوان محله را در حوزه‌های مختلف کمک کرد. زن محور خانواده است و با رشد شخصی به بقیه اعضای خانواده در مسیر موفقیت کمک می‌کند.

پایگاه بسیج به‌جز این دوره‌ها برای توانمندی بانوان در حوزه اقتصادی نیز دوره‌هایی برگزار کرده است ازجمله کلاس‌های شیرینی‌پزی، دکوپاژ، چرم و همچنین کلاس‌های تقویتی دروس برای دانش‌آموزان محله. مکتب حضرت‌زینب (س) منشأ خبر‌ها و برنامه‌ها در محله است و نشان می‌دهد که بانوان اینجا چقدر در امور اجتماعی و روزمره تأثیرگذار هستند.

* این گزارش پنج‌شنبه ۱۷ اسفندماه ۱۴۰۲ در شماره ۵۴۲ شهرآرامحله منطقه ۱۱ و ۱۲ چاپ شده است.